In Portugal zijn er bijzonder veel horecagelegenheden, maar het aantal restaurants en pastelaria’s springen er zeker bovenuit. Vandaag meer over de pastelaria’s die je op elke hoek van de straat vind. Hoe klein een dorp ook is, er is zeker altijd een pastelaria en meestal wel meer. Want koffiedrinken in Portugal is een op zichzelf staande en eeuwenoude cultuur.
Wat is een Pastelaria?
Een plaatselijk lokaal waar de lokale bevolking komt om op gezette tijden een kop koffie met elkaar te drinken. Het liefst met een ‘stukje zoetigheid’ erbij, want daar zijn de Portugezen gek op. En terecht, ook wij hebben soms moeite om de zoete verleidingen te weerstaan. Iets wat ons in Nederland toch niet overkwam.
Het verschil in pastelaria’s is groot! Dit is afhankelijk van de plaats waar het lokaal gevestigd is en natuurlijk de bedrijfsvoering. Bij sommige uitbaters drink je alleen koffie, met of zonder kleine versnapering waarvan de Pastel de Nata de bekendste is. Bij de ander kun je naast koffie ook terecht voor een uitgebreide keuze in gebak, koekjes, torrada, kleine lunch, grote taarten… en een kleine sortering brood. Een koekje is hier al snel een heel klein gebakje, maar ook gewoon bij een kop koffie te bestellen.
Koffiecultuur!
In Portugal zijn de gemeenten opgebouwd uit wijken. In de kleinere woonwijken vind je over het algemeen de pastelaria’s waar men alleen voor een kopje koffie komt, een ‘cafezinho’. Bewoners zijn gewend daar hun dagelijkse koffie te drinken in plaats van thuis aan de keukentafel. Ook een moment uit het sociale leven van de Portugezen. Rond koffietijd komt iedereen naar de dichtstbijzijnde pastelaria. Gewoon even in je dagelijkse ‘kloffie’, niks hoogdravends want je drinkt even een ‘cafezinho’ met elkaar. Bij het afrekenen betaalt iedereen voor zich en keert weer huiswaarts.
Geschiedenis koffiecultuur!
Met zekerheid durf ik het u niet te zeggen, want ik heb het van ‘horen zeggen’! Maar vroeger zouden de Portugezen thuis geen mogelijkheid hebben gehad om koffie te zetten. Geen apparatuur, de koffie te duur, ik ken de reden eerlijk gezegd niet. Maar het zou de reden zijn van het buiten de deur koffiedrinken, iets wat tot op vandaag dag nog steeds gebeurt. En wat mij betreft, mag dit een traditie zijn die nooit verloren gaat. Het is toch prachtig wanneer men op deze manier een sociaal gebeuren in ere houdt. Nu denkt u wellicht, dat is dan wel een dure sociale traditie. Nee hoor, want wie zijn koffie in een plaatselijk lokaal drinkt, betaalt zo een slordige € 0,60 cent voor een vers bakkie met een gratis praatje. Bovendien kun je meestal gelijk de krant lezen met het laatste nieuws, scheelt weer een abonnementje!
Luxe pastelaria’s!
In de grotere wijken of in de dorpscentra tref je naast de kleine pastelaria’s ook de grotere. Hier kun je naast een kop koffie ook een uitgebreide selectie vinden van de lekkernijen. Ook een kleine lunch met een soep van de dag, een tosti, salade of een broodje behoort hier meestal tot de mogelijkheden. Een goed adres voor een verjaardagstaart, een doos lekkere koekjes of gewoon een kopje koffie, graag met iets lekkers. Want probeer maar eens langs zo een vitrine te lopen en sterk te zijn: ik neem niets!! Eerlijk is eerlijk, sinds ik weet dat de Pastel de Nata een echte calorieënbom is, kies ik iets anders… maar ach, waarschijnlijk ook geen ‘light-versnapering’!! Maar bent u in Portugal… laat het u smaken want al deze lekkernijen zijn de moeite waard. Zo zeer zelfs dat u als afsluiter van het artikel het recept vindt om zelf Pastel de Natas te maken.
Zondagse koffie!
Er is verschil tussen de doordeweekse koffie en die van de zondag! Nee… niet in smaak hoor, maar in het tijdstip, de outfit en tijd zelf. Op zondag rond half elf ‘s morgens, rond vijf uur ’s middags en ’s avonds rond half tien wordt er uitgebreid koffie gedronken. Geen snelle kop koffie, gewoon rustig zitten met een van de zoete zaligheden. Zeker de meer luxe pastelaria’s trekken dan veel mensen, vooral families. Geen doordeweeks kloffie, maar nette kleding, de haren mooi gekapt en de dames de nagels weer keurig gelakt.
Geen brood!!
De meeste pastelaria’s verkopen maar een kleine sortering brood. Zijn we in Nederland gewend dat we bij de bakker brood en banket kopen, in Portugal is dat vaak gescheiden. Een echte bakkerswinkel, Padaria genoemd, vind je niet zoveel, de bakker bakt het brood en vent het uit langs de deur. De een levert op bestelling, de ander rijdt met een speciaal autootje de wijken luid toeterend door zodat je weet dat hij er is. Zelf hebben wij een bakker die volgens bestelling levert. Een keer per week maken wij een lijst, elke ochtend hangt hij in alle vroegte het brood in papieren zakken aan de voordeur. Niet alleen het gebak in Portugal is heerlijk, maar ook het verse brood dat hier nog ambachtelijk en zonder geur-, kleur- en smaakstoffen wordt gebakken. Ook hiervoor geldt… voor de prijs hoef je het niet te laten.
Pastelaria’s in Batalha!
Hoeveel er in de hele gemeente zijn, durf ik u niet te zeggen. Batalha heeft vier kerkgemeenten en heel veel kleine wijken. Maar in het centrum van Batalha zelf zijn er zeker 10 variërend van klein en eenvoudig tot luxer. Zelf komen wij graag bij Arqueiro, gelegen aan de doorgaande weg in het centrum. Zomers een mooi puntje op het terrasje en binnen alles nieuw, fris en modern met een uitgebreide collectie van zoete zaligheden.
Zaligheden in december!
Kennen we in Nederland de banketstaven, suikerbeesten, oliebollen en appelflappen. Portugal heeft ook een ruim assortiment december lekkernijen zoals de Bolo de Rei en de Bolo Escangalhado, beide een klein beetje te vergelijken met een kerststol, maar lekkerder (sorry!!) Of de Bolo de Rabanada die op de Nederlandse wentelteefjes lijken. Welke het lekkerst is, geen idee want ik kan met niet herinneren in Nederland ooit wentelteefjes te hebben gegeten!
Recept Pastel de Nata!
Ingrediënten:
3 dl verse room
2 vellen bladerdeeg
4 eidooiers
180 gr kristalsuiker
citroenschil van 1 citroen
30 gr bloem
½ vanillestok
Kaneel
Bereiding:
1.Doe de bloem in een kom en giet er 1 dl room bij. Roer stevig door met een garde tot alle klontjes weg zijn.
2.Giet de rest van de room in de pan, voeg de citroenschilletjes en vanille toe en warm op. Giet de warme room bij het bloemmengsel, samen met de suiker en roer goed door. Voeg de eierdooiers toe en roer door. Doe de inhoud van de kom terug in de pan en warm op tot het kookpunt, blijf ondertussen goed roeren.
3.Wanneer het ingedikt is, zet dan de pan van het vuur en laat afkoelen. Haal de citroenschilletjes eruit.
4.Leg 2 bladerdegen op elkaar en rol ze losjes op. Snij schijven van ongeveer 3 cm van de worst. Druk de schijven plat, maak een kommetje en lag ze in een pasteis de nata/muffin bakvorm. Vul de kommetjes met de afgekoelde vulling en zet in een voorverwarmde oven van 220°C gedurende 20 min. Versier met kaneel .
